‘Over grofweg tien jaar zullen alle gemeenten dezelfde standaard processen voor gemeentelijke uitvoering hebben. In de tussentijd zijn er wel snelle successen nodig.’ Aan het woord is de voorzitter van Taskforce Samen Organiseren Irma Woestenberg, gemeentesecretaris in Den Bosch.
Gemeente.nu sprak de voorzitter van de Taskforce op het congres van VNG Realisatie, waar Samen Organiseren centraal stond als dé manier om een standaard in digitale dienstverlening binnen gemeenten te bereiken. De werkwijze Samen Organiseren is in het leven geroepen ten behoeve van de Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering (GGU), met als belangrijkste onderdelen de digitalisering van de dienstverlening en informatievoorziening. De Taskforce trekt de kar en zorgt voor de inhoudelijke invulling.
Poten in de klei
De 380 gemeenten ontwikkelen de standaarden samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en beroepsorganisaties op basis van de Common Ground, een veelgehoorde term op het congres. De ‘eigenaarsrol’ is volgens Woestenberg van groot belang voor de kans van slagen. ‘Dat het van ons is en we als gemeenten zelf meedoen, met onze poten in de klei.’ De bedoeling is om samen – en niet als gemeenten apart – één keer het wiel uit te vinden en in 380 gemeenten te implementeren. De basisprocessen samen opnieuw ontwerpen als standaard. ‘Het moment is nu, er is ontzettend veel behoefte onder gemeenten om het samen te doen,’ aldus de Bossche gemeentesecretaris. Volgens haar wordt er momenteel afscheid genomen van vrijblijvendheid: ‘Iedereen ziet dat we achterblijven als gemeenten, dus het moet ook nu. De techniek was er al en nu wil het management ook meedoen.’
Bondje met ict en dienstverlening
De beweging Samen Organiseren is volgens Woestenberg in gemeenteland wel bekend, maar niet alle gemeenten weten ‘hoever we zijn met de processen en wat we waar en wanneer toepassen. Het moet nu vleugels krijgen.’ En dat is een van de taken van de Taskforce. Die bestaat uit diverse gemeentesecretarissen, directeuren ict en dienstverlening, en vertegenwoordigers van ketenpartners. ‘Die samenwerking werkt en is nodig. Ik roep ook iedere gemeentesecretaris op een “bondje” te smeden met het hoofd ict en hoofd dienstverlening.’ Lees er meer over in het bondje van Den Bosch laat samenwerking slagen. ‘Het verbeteren van de dienstverlening en bedrijfsvoering, waardoor je de burger kunt laten participeren, dat is het hoofddoel. Techniek en samenwerking zijn middelen om dat te bereiken. Operationeel moeten we een manier vinden om samen met gemeenten die standaard te zetten,’ legt Woestenberg uit.
Tienjarenplan
Wanneer zijn gemeenten dan zo ver? ‘Het duurt wel 10 jaar om alle grote processen te vervangen, we moeten niet de illusie hebben dat het volgend jaar klaar is. Een van de grote toepassingen is bijvoorbeeld de Omgevingswet, die willen we als eerste aanpakken, de andere gaan stap voor stap. Maar kleine toepassingen kunnen we nu al realiseren, niemand houdt de boog 10 jaar lang gespannen als er niets gebeurt,’ meent Woestenberg. Voorbeelden van die toepassingen zijn de Digitale Aangifte overlijden en Digitale Verhuisservice. De laatste is al in een ver stadium, maar het probleem blijft de koppeling van data. ‘Die is per gemeente verschillend, op allerlei verschillende manieren en systemen. Daar willen we vanaf en hiervoor heb je één systeem voor nodig. Dat geldt ook voor de uitwisselbaarheid van data met andere overheden. Het kan toegepast worden, maar nog niet in 380 gemeenten vanwege die verschillende technieken. Daarvoor moeten we als gemeenten niet ieder voor zich, maar samen als één partner naar het Rijk optreden, zodat de uitwisseling en koppeling met andere overheden ook realiseerbaar wordt.’
Belastingdienst
‘De Belastingdienst is ons wat dat betreft voor geweest en krijgt onterecht veel kritiek,’ aldus Woestenberg. ‘De vooraf ingevulde aangifte is een fenomenaal voorbeeld van toegankelijkheid voor burgers online en koppelingen tussen verschillende partijen, het scheelt je als burger heel veel tijd.’ Ook van commerciële bedrijven als Amazon en Booking valt veel te leren, maar een hotelkamer of vergunning is een heel ander product. ‘Gemeenten hebben honderden verschillende producten in dienstverlening, dat maakt het heel complex. En soms mogen die bedrijven ook wel eens een voorbeeld aan ons nemen,’ meent de Bossche gemeentesecretaris, ‘zoals met verhuizingen van burgers. Als je kijkt naar wat er daar allemaal misgaat bij grote kabelbedrijven en eer dat alles is omgezet. Als wij zo zouden werken zou het elke dag in de krant staan. Dus soms geven we zeker wel het goede voorbeeld. Ook met het aanvragen van een parkeervergunning, dat gaat veel sneller dan voorheen.’
Werkgelegenheid over vijf jaar
De werkgelegenheid bij gemeenten zal grondig veranderen, maar daar moeten we volgens Woestenberg niet bang voor zijn. Door digitalisering verdwijnen bepaalde banen, maar er komen andere voor in de plaats, bijvoorbeeld in techniek en communicatie. ‘De bedoeling is dat we door efficiency uiteindelijk mensen beter en juist directer kunnen helpen. Daarbij moet je als gemeente goed kijken: wat hebben we over een paar jaar aan ambtenaren nodig? De verandering duurt een aantal jaren, neem die tijd om mensen nu al om te scholen en kijk naar de technologische ontwikkelingen en welke mensen je nodig hebt. Bij ons in Den Bosch is de eerste vraag die we stellen bij een vacature “is deze baan er over vijf jaar nog?” Gemeenten zijn er echt wel mee bezig,’ benadrukt Woestenberg.
Door Laura Wennekes op 9 april 2018 E-overheid
Bon: Gemeente.nu