Johan Hakkenberg was 19 jaar algemeen directeur van de RDW (Rijksdienst voor het Wegverkeer). Zijn naam is onlosmakelijk verbonden met het op orde brengen van de ICT na de verzelfstandiging van de dienst; een iBestuurder pur sang. In een interview voor De Top Kijkt om deelt hij zijn ervaringen, en geeft advies aan toekomstige uitvoeringsdirecteuren. “Besteed de ICT niet helemaal uit en zit er zelf bovenop.”
De Top Kijkt Om
In De Top Kijkt Om(link naar andere website) (DTKO) kijken oud-bewindslieden en -topambtenaren terug op hun loopbaan, en delen de lessen die zij leerden. Te lezen, te beluisteren en te bekijken in geschreven interviews, podcasts en themavideo’s. DTKO is onderdeel van het bredere programma kennis van de overheid (meer daarover lees je in het kader aan het eind van dit interview). Dit stuk op digitaleoverheid.nl is een bewerking van het interview met Johan Hakkenberg(link naar andere website), het focust op zijn ervaringen met de aansturing van de ICT van de organisatie.
Zelf in huis
“Je leest en hoort dat bij veel organisaties de ICT een probleem is. Ik was geen ICT-deskundige, maar bij de RDW is de ICT fantastisch op orde.” Voor de aansturing van de ICT ziet Hakkenberg twee ‘grote fouten’. Als eerste fout noemt hij het volledig uitbesteden ervan. Hij licht toe: “Ik ben dolblij dat wij altijd een eigen ICT-bedrijf hebben gehouden. Leveranciers beloven altijd van alles, en ik ben blij dat wij de eigen deskundigheid in huis hadden om dat te beoordelen. We deden overigens niet alles zelf, software schrijven en dergelijke lieten we wel door anderen doen.”
“Ik ben blij dat wij de eigen deskundigheid in huis hadden”
Visie en strategie als uitgangspunt
De tweede grote fout is volgens Hakkenberg dat bestuurders soms mee willen doen met nieuwe ontwikkelingen, zonder dat dat voortkomt uit een visie of strategie. “Dan wordt er gezegd ‘Oh, dat is leuk, dat moeten wij ook hebben.’ Of: ‘Dat moeten wij ook doen.’ Nee, je moet denken: welke visie en welke strategie heb ik? Hoe wil ik mijn dienstverlening inrichten en hoe wil ik mijn processen organiseren? Ik deed het vanuit de doelstelling ‘optimale dienstverlening naar de klant’. Dan denk je van daaruit. Vervolgens kun je pas zeggen: ‘En met welke ICT wil ik dat dan ondersteunen?’”
Erbovenop zitten
Hakkenberg benoemt nog een aantal belangrijke ICT-aandachtspunten voor bestuurders. De overkoepelende les is: “Je moet er zelf bovenop zitten.” Die les leerde hij toen er in een stuurgroep een stuk over een ICT-architectuur op de agenda stond. Zijn eerste reactie was: “Dat lees ik niet.” Daar kwam hij op terug nadat een lid van de raad van toezicht van de RDW hem de volgende les meegaf: “Als je iets niet begrijpt, moet je geen besluit nemen. Dus je moet je voldoende in iets verdiepen.”
“Met architectuurontwerpen snap je hoe het in de praktijk gaat werken.”
Waarde van architectuur
Hakkenberg ervaarde daardoor de waarde die ICT-architectuur heeft voor een bestuurder. Als voorbeeld noemt hij de registratiekastjes die ooit ter sprake kwamen bij plannen voor rekeningrijden. Het idee was dat elke gereden meter in een kastje in de auto geregistreerd moest worden. Vervolgens werd er een rekening gemaakt. Hakkenberg: “In het architectuurontwerp voor die slimme kastjes zag je gewoon wat het voor de burger betekent. Maar de burger kan niet controleren of het precies klopt, dus die moest eigenlijk wel die gedetailleerde informatie hebben. Sindsdien ben ik architectuurontwerpen gaan lezen. Want dan snap je hoe het in de praktijk gaat werken.”
Lees, beluister bekijk het hele interview
Lees het hele interview met Johan Hakkenberg(link naar andere website) bij de Top Kijkt Om. Daar vertelt hij onder andere over de samenwerking tussen uitvoering en beleid, en het veranderen van een organisatiecultuur. Je kunt deze ook beluisteren via podcast of de themavideo’s bekijken.